15 Şubat 2010 Pazartesi

BU GİNE BAŞKA GİNE (2): GÜNLÜK HAYAT


Ekvator Ginesi halkı (yönetici sınıf dışında) yaşadığı dehşetli fakirliğe rağmen, genelinde “gamsız” ve “tasasız” bir halk. Bana kalırsa sebebi, bir grup Afrika halkına has genetik özelliklerin yanısıra, aynı Tanzanya’da olduğu gibi, henüz kapitalizmin nimetlerinden (ya da dertlerinde mi demeli?) tam olarak faydalanmıyor olmaları. Evet, çılgınca görgüsüz bir zengin sınıf var, ama halk sanırım henüz ben niye böyle değilim, ben de niye yok?” diye bir sorgulamaya ve akabinde hınç biriktirmeye başlamamış. Henüz “sahip olmak ve tüketmek” üzerine kurulu bir dünya görüşleri tam olarak oluşmamış (petrolün sebep olacaklarını görmek içinse henüz zaman var). Bunun belki de doğal bir sonucu olarak, tüm bu fakirliğe rağmen, ülkede kayıtlı suç oranı % 1’in altında. Hırsızlık, tecavüz, gasp, cinayet vb. gibi neredeyse istatiksel değer dahi taşımayan çok az sayıda kayıtlı suçun faili ise ülkeye petrol işinde ve maden ocaklarında çalışmak için gelmiş yabancı işçilermiş ( “kayıtlı olmayan” başka garip olaylardan ise sonra bahsedeceğim).

Afrika’nın yerel hayatı temelde doğa ile içiçe, mümkün olduğunca doğa ile uyumlu ve (bize göre)son derece basit bir yaşam sürmek üzerine kurulu. Binlerce yıl boyunca bu kültür neredeyse hiç değişmemiş. Bizlerin bu hayat algısını tam olarak anlayabilmesi çok zor, hatta neredeyse "imkânsız" diyebilirim. Eğer yeryüzünde ve evrende farklı boyutlar olduğuna inanıyorsanız, söyleyebileceğim Afrika insanı ile bizlerin kesinlikle aynı boyutlarda yaşamadığıdır. O nedenle anlamaya çalışmamak daha manalı bir çaba olabilir. Enerjiniz boşa gitmez, öylece, olduğu gibi kabul edin, gitsin... Bunu şimdi söyleyebiliyorum, oradayken epeyce anlamaya çabaladım, şaşırdım, isyan ettim:) Zaten herşeyi anlama çabası değil mi bizi içten içe kemirip bitiren? İnsanlara karşı hoşgörümüzü gereksiz yere yitirmemize sebep olan?
Halkın büyük çoğunluğu elektriği ve akan suyu olmayan tek göz ahşap barakalarda yaşıyor, eşya, mobilya gibi gereksiz detaylar yok hayatlarında (ilginçtir, evlerin çoğunda elektrik olmamasına rağmen, sokakta gördüğümüz pek çok insanda cep telefonu vardı). Bahçelerinde yetiştirdikleriyle ve ormanda yakaladıklarıyla besleniyorlar. Maymun ve farenin favori ve ucuz protein kaynakları olduğunu söylediler. Ben pazara gitmediğim için görmedim, ama orada yaşayan meslekdaşım maymun, fare ve bilumum ilginç hayvanı ve haşeratın yendiğini, kendilerini iplere asılmış halde sergilenirken orada-burada görmenin olağan olduğunu söyledi.

İlk dikkat çeken, şehirlerde çöp kutusu ve çöp toplama sisteminin olmaması (tahmin edebileceğiniz gibi, ayrıcalıklı zümrenin yaşadığı konutlar ve şehir merkezi hariç, foseptik sistemi de yok). Buna karşılık, bira şişesi dağlarını saymazsak, sağda solda yığılmış çöp de yok. Çünkü bu insanlar alışkanlıkları gereği (biraz da mecburiyetten) organik yaşıyorlar, çöp falan üretmiyorlar, hayatlarında süper marketten alınan ambalajlı tüketim maddeleri yok. Eski sahipleri olan İspanya’dan gelen biraların cam şişelerini de ne yapacaklarını bilememişler haliyle, bilemedikleri içinde bu şişeler orda burda mini dağlar oluşturmuş:)

Halkın hayatında çok önemli olduğu alenen belli olan iki şey var: Dans ve bira... Zaten dansetmeyi sevmeyen Afrikalı var mıdır? Ama bu insanlar kadar güzel dans edenini görmedim henüz. Ne kadar bana öğretmeye çalıştılarsa da pek başarılı olamadım. Ama kendimden geçe geçe seyrettim onları, kötü de olsa taklit ettim fırsat buldukça:) Sadece barlarda, gece klüplerinde değil, sokaklarda, köşebaşlarında, müzik sesi gelen evlerin içinde, sahilde ve kilise bahçelerinde danseden insanlar görmek gayet olağan bir durum bu ülkede. Gece klüplerinde ise tuhaf bir adet olarak, insanlar ayna karşısında kendilerini seyrederek dansediyordu, bu da ayrıca enteresan:)

Bir gün gittiğimiz okyanus kıyısında külüstür bir arabanın üzerine bağlanmış iki devasa hoparlörden yankılanan müzik eşliğinde çılgınca danseden kızlı-erkekli bir grup görmüş, o iki dev hoparlörün nasıl olup da o gençlerle birlikte aynı küçük döküntü arabaya sığdığını ve daha önemlisi niye buralara kadar taşındığını anlayamamıştım. Sonradan, şehir merkezinde bindiğimiz bir taksinin bagajında da adeta “yedek lastik” gibi böyle dev hoparlörlerin taşındığını gördüm. Fırsat buldukça arabaları kenara çekip, hoparlörleri teybe bağlayıp, dans etmeye başlıyorlarmış (örneklerini sonradan bolca gördük)...

Plajda eğlenen gençler

Orada yaşayan meslekdaşım müziğin ve biranın bu insanların hayatındaki "tek eğlence" olduğunu söyledi. Dansedebildikleri ve içecekleri biranın parasını o gün çıkardıkları sürece sorun yok. Günlük yaşanıyor. Bir yabancı şantiye müdürü maaşı dağıttıklarının ertesi günü hiç bir işçinin işe gelmediğini, zaten getirmeye de güçlerinin yetmediğini söylemişti. İşçiler “tam kadro” bira içmeye ve dansetmeye gidiyorlarmış, maaşlarının tamamını aynı gün içinde harcayarak...:)

Gittiğimiz plajda (ve sonra sıcak hava nedeniyle yarı çıplak dolaşan pek çok çocuk ve yetişkinde) gördüğümüz ve pek şaştığımız bir durumdan bahsetmek istiyorum: Belki genetik bir sebepten, belki kesim stilinden , belki de anti hijyenik doğum şartları nedeniyle insanların bir kısmının göbek deliklerinin dışa doğru iri (bazıları ceviz büyüklüğünde, bazıları daha da büyük) bombe yapmış olduğunu gördük. Bakması insanın içini bir hoş yapsa da, nasıl oluştuğunu kesinlikle anlayamadığımız bir durum.

Göbeğe dikkat!

Ve tabii ki çocuklar, her zamanki gibi dünya tatlısı... Hepsini mıncıklamak, sıkıştırmak, öpücüklere boğmak istedim... En çok etkilendiğim ise akşam saatlerinde şehirdeki her bir sokak aydınlatma lambasının altında ev ödevlerini yapmaya çalışan ya da kitap okuyan çocukların bulunmasıydı. Evlerin çoğunda elektrik olmadığı için, çocuklar akşamları lamba avına çıkıyor ödevlerini yapabilmek için... Akşam olunca her sokak lambasını bir minik öğrenci kapıyor, altı boş olan sokak lambası göremezsiniz.


Yedim ben bunları, yemeden önceki son görüntüleri:) (Sağ alttaki devasa göbek bombesini seçebildiniz mi?)

Ekvator kuşağındaki bu ülkede hava sıcaklığı, arada 3-5 derecelik sapmalar olsa da, tüm yıl aynı: 30 derece civarında puslu, aşırı rutubetli ve bunaltıcı. Buharlaşma çok yoğun olduğundan, güneş de pırıl pırıl parlamıyor, hep pusun, bulutların arkasından salıyor ışınlarını. Yağmur mevsimi sonrası sıtma yayan sivrisineklerin mevsimi başlıyormuş. Son ziyaretimiz bu döneme denk gelince, kalış süremiz de bağışıklık oluşturmaya yeterli olmadığından, antibiyotik kullanmamıza rağmen, oradakilerin tavsiyesi üzerine kısa kollu, deriyi açıkta bırakacak giysiler giymekten kaçındık. Denize falan da girmedik haliyle. Böylece rutubetli sıcağın insanın nefes almasını dahi zorlaştıran etkilerine bolca maruz kaldık.

Şehir merkezlerinde tam anlaşılmasa da, kırsaldaki tabiat nefes kesiyor.

22 yorum:

GÜVEN SERİN dedi ki...

Sanırım filozofların da aradığı saf gerçek buydu! Tabiatın kollarında mutlu ve huzurlu yaşam sürmek! Dans ve günü gün gibi yaşamak. Afrikalı dostları bizim şehrimizdeki renkli,eğlenceli Çingenelere benzetttim. Bazen onlara özenmiyor değilim:)) Realist bakışlar,öfkeler, düşünceler içinde sırtladığımız hayatın bir arpa boyu yol gidemeyen yolcuları gibi hissederim kendimi.:))

Basak dedi ki...

Sevgili Güven, sana hak veriyorum. Tabii bu madalyonun bir yüzü. bu insanların ciddi korkuları da var (ilerleyen yazılarda bahsedeceğim), fakat zaten her şey zıttıyla var olmuyor mu? Her durumda "anda yaşama" becerileri bize göre çok daha gelişmiş.

cakiltasi dedi ki...

sevgili başak,
bu aralar belgesellere takıntılı halde yaşadığım için yazın çok keyifli geliyor. ama iş için gittiysen işinin ne olduğunu çok merak ettim:) ve işin ne ise çok da özendim:)

yazıların devamını bekliyoruz.
sevgiler.

Basak dedi ki...

"İşim sponsor aracılığıyla böyle garip yerleri gezmek, oralardaki yerel hayatları gözlemek ve hatta arasına karışmak, sonra da yazmak" ..... demek isterdim, ama değil:)))) Eski neslin çok önemsediği 3 meslek vardır ya, onlardan biri... Bu tip yerlere zaman zaman iş için gitmekse, evrenin bana "niye bu mesleği seçtim" diye zaman zaman zırlanmalarımı asgariye indirmek için verdiği hediyeler ya da rüşvetler diyelim:))))

minimalist dedi ki...

kesinlikle sıkılmadan okuyorum merak etme. Ödevlerini dışarıda sokak lambasında yapmalarına çok şaşırdım. Babam çocukluğunu bize anlatırken aynı şekilde anlatırdı tuhaf oldum şimdi:((

Basak dedi ki...

"Farklı boyutlar" derken ben de tam senin dediğin gibi şeyleri kastediyorum Minimalist.

nalan dedi ki...

sevgili başak,
nefesimi tutarak okudum, hatta başlıktaki 2.bölüm kısmını görünce birinciyi kaçırdın tembel diye kendime söylendim. neyse kaçırmamışım,şükür.
yakın zamanda petrol kirletecek demek ki bu insanları da. nasıl farklı bir döngünün içindeyiz biz, günü birlik yaşamak diye bir an düşündüm de ne mümkün :)

Basak dedi ki...

Nalancım üzerinden Amerika geçmemiş ülke kalmayana kadar devam edecek galiba bu durum:) Tüm petrol tesislerini amerikalılar işletiyor tabiiki.

Adsız dedi ki...

Çok güzel fotoğraflar,hep yapmak istediğim şeylerdir,oralara gidip görmek gezmek yardım edip birde Ashley'e zenci kardeş evlat edinmek ama durumlardan dolayı olmuyor malesef :(Sizler tadını çıkarın.

Basak dedi ki...

Red Riding Hood, farklı yerler görmek insanın dünya ve hayatı algılama şeklini, birden bire olmasa da, zamanla değiştiriyor, bu benim inancım. Neresi olduğunun önemi yok. Çocuklar her şartta tatlıdır ama tenleri madlen ve bitter tonlarında olanlar bana da daha bir tatlı geliyor.

HaNdE... dedi ki...

WAWWW..Vallahi gayet zevk alarak okudum.Yalnız bu derece yoksunluk içinde yaşayan yerler 2010 yılında olmamıza rağmen hala var ya ben ona şaşıyorum!! Gerçe bu derece uzağa gitmemize gerek te yok..bizim doğumuza doğru gitmemizde yeterli..

Yalnız hoşuma giden bir şey var burada.GÜNLÜK YAŞAM!!Ne KADAR DA GÜZEL! Herşeye rağmen ne kadar da tasasızlar...o gün geçsin yeter..Eğer balık tutabildiysen çalı çırpıda ye, yat...bitti gitti gibi olmuş! :)

Hiç bir atık olmaması da hayli ilginç...Fifty-fify olmuş yaşam biraz burda.Maaşları komple o gece yemeleri de bu bağlamda mantıklı.e nereye harcayacak adamlar?? :))

Yalnız bu durumda bile sokak lambası dershanesi hayli ilginç ve trajik...

Ay ben pek zevk aldım bu yazıdan başak'cığım.
Ama bir detayı atladım ya da kaçırdım..

YAHU NE İŞİN VARDI ORADA 3 HAFTAAAAAA???

Basak dedi ki...

HaNdecim; sondan başlayım: EG turistik olarak ziyaret edilecek bir ülke değil (henüz), yakında bu konuda da girişimleri olacaktır ama henüz popüler bir tatil rotası değil. Ben iş için gitmiştim. Bir süre daha kimsenin işten başka sebeple yolu düşmez oralara. Yoksullar ama yoksun değiller diyelim, anda yaşayabilen insanlara has bir özellik olduğunu düşünüyorum artık. Avantajları bu.

Handan dedi ki...

fiyuvvvv ben yeni aydım yav, ben ilk yazıda sandım ki bilgi veriyorsun öyle ansikolpedik e sen oradaymışsın! hay kafama

ramazan dedi ki...

Çok güzel bilgiler edindim.Teşekkürler.İlgiyle izliyorum sizi.Ellerinize ve özellikle fotonuza sağlık:).

Basak dedi ki...

Handancım normaldir, pek fazla kimse oralara gitmeyi düşünmez normal şartlarda:)

Ramazan bey çok teşekkür ederim.

Unknown dedi ki...

Elinize ve yüreğinize sağlık yazınız çok güzel, akıcı, anlaşılır ve öğretici. İlgiyle izliyorum. saygılar

Basak dedi ki...

Mehmet bey; çok teşekkür ederim, uzun yazıyorum ya "akıcı" olmasına gayret gösteriyorum, sizden bu yorumun gelmesi o nedenle beni sevindirdi.

Adsız dedi ki...

merhaba,
ben dogum yapacagim zaman doktora (salak hamile olarak) gobek bagini usturuplu kesseniz de gobek deligi bir delik olsun, disari dogru olmasin demistim de doktor bana gulmustu. yapacak bisi yok, genetik o, nasil kesersek keselim o yine ayni sekilde olur demisti. bu halkin da genetigi boyle olabilir.

Basak dedi ki...

Adsız; ben de bunun kesimle ilgili olduğunu sanıyordum, hani yani her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır hesabı, her dr. da kendi ekol ve stilinde kesiyordu bana göre de:) Öğrendiğim iyi oldu:))))

kekvekahve dedi ki...

başakcığım zevkle okuyorum yazı dizini, sokak lambası olayı içimi çok burktu, ama yine de çözüm bulmaları çok güzel.

Basak dedi ki...

Kekçim; biz de az gaz lambası altında çalışmadık yani çocukken... Hatırlarsan 80'lerin başında elektirk kesintileri vaka-i adiye idi:) üstelik bizim aklımıza sokak lambası altına gitmek de gelmemişti:)))

cakiltasi dedi ki...

ben zaten okuşumum bunu. iyice bunak oldum:) olsun ilk defa yapıyormuş gibi yaşamak da güzel:)